Ngài sinh tại Sotto il Monte, một ngôi làng nhỏ thuộc tỉnh Bergamo miền Bắc Italia ngày 25-11-1881 với tên gọi Angelo Giuseppe Roncalli. Thụ phong linh mục năm 1904 (23 tuổi) và năm sau làm thư ký cho Đức giám mục giáo phận Bergamo.
Năm 1921 được Đức giáo hoàng Bênêđictô XV bổ nhiệm làm Chủ tịch Hội Truyền bá Đức Tin của Italia. Năm 1925 được bổ nhiệm giám mục và lần lượt đảm nhiệm các chức vụ: Khâm sứ Tòa Thánh tại Bulgaria (1925), Khâm sứ Tòa Thánh tại Thổ Nhĩ Kỳ và Hi lạp (1934), Sứ thần Tòa Thánh tại Pháp (1944).
Năm 1953, Đức giáo hoàng Piô XII trao cho ngài mũ hồng y và bổ nhiệm làm Thượng Phụ Venezia.
Ngày 28-10-1958 Đức hồng y Giuseppe Roncalli đắc cử Giáo hoàng với tước hiệu Gioan XXIII (77 tuổi).
Trong năm năm làm giáo hoàng, Đức Gioan XXIII đã tấn phong các hồng y đầu tiên cho các quốc gia Tanzania, Venezuela và Mexico.
Ngài là vị giáo hoàng đầu tiên tiếp một vị giáo trưởng Anh giáo.
Đức giáo hoàng Gioan XXIII đã viết tám thông điệp, trong đó Thông điệp cuối cùng Pacem in Terris (Hòa bình trên trái đất) được công bố không đầy 2 tháng trước khi ngài qua đời.
Sự kiện quan trọng nhất trong triều giáo hoàng của ngài và trong đời sống Giáo hội là khai mạc Công đồng Vatican II vào ngày11 tháng Mười 1962, một Công đồng được coi là cuộc “canh tân Hội Thánh”.
Ngài qua đời ngày 03 tháng Sáu 1963 vì ung thư, hưởng thọ 82 tuổi.
Vị giáo hoàng kế nhiệm là Đức Phaolô VI đã mở án phong chân phước cho ngài sau khi Công đồng Vatican II kết thúc. Ngày 3 tháng Chín 2000, Đức giáo hoàng Gioan Phaolô II đã tuyên phong chân phước cho Đức Gioan XXIII, 37 năm sau khi ngài qua đời.
Sau khi Đức Gioan XXIII qua đời, đã có nhiều bài viết và phát biểu ca ngợi lòng nhiệt thành và sự thánh thiện của vị giáo hoàngrất được kính yêu này. Nhưng có lẽ chứng từ đẹp nhất là trên một tờ nhật báo có hình vẽ trái đất mang khăn tang với chú thích đơn giản: “Nhà có tang”.
Ngày lễ kính chân phước Gioan XXIII được ấn định là ngày 11 tháng Mười, để ghi nhớ ngày khai mạc Công đồng Vatican II.
Minh Đức. Nguồn HĐGMVN
